Eerste Hulp bij Fruit uit Jouw Tuin

Het is een luxe om fruit te kunnen plukken uit uw eigen tuin. Ik snap dus maar al te goed dat U er wilt aan beginnen.  Heeft U last van drempelvrees? Dan ga ik hier nu al uw twijfels proberen te ontkrachten.

Bonte verzameling bessen uit de fruitberg in juli.

Fruit kweken is moeilijk

Neen, absoluut niet. Sommige fruitsoorten zijn veeleisend qua standplaats (voldoende zon, niet te nat, zuur of kalkrijke bodem,..) of vergen wat snoeiwerk om een uitbundige oogst op te leveren, maar in principe zijn de meeste fruitsoorten vrij eenvoudig te kweken, en dat snoeien is lang niet altijd even belangrijk. Er is altijd wel een vrucht die het goed doet in jouw tuin of op jouw terras.

• Er bestaan ook fruit dat in de schaduw redelijk goed gedijt. Vooral aalbessen,  kruisbessen, bramen en frambozen doen het uitstekend met een beperkte hoeveelheid zonlicht.
• De meeste fruitsoorten (en dan vooral fruitbomen) houden absoluut niet van een drassige, waterzieke grond. Dat probleem moet je oplossen voor je gaat planten, anders ga je weinig plezier beleven aan die boompjes.
• Exotische fruitsoorten vergen wat meer ervaring om ze de eerste jaren door de koude winters te loodsen. Ze stellen vaak ook hogere eisen aan hun standplaats (véél zon én beschutting).

En dat snoeien, dat is en blijft meestal vrij eenvoudig, het is alleen moeilijk om het eenvoudig uit te leggen op papier. Een korte praktische snoeicursus (die zowat overal te lande wordt georganiseerd door onder meer Velt) stelt je veel sneller in staat de basisregels te kennen. Iemand vertelde me ‘Het belangrijkste is dat je moet begrijpen dat bomen niet kunnen lezen. Ze groeien dus niet zoals de praktische tekening in het snoeihandboek. Je moet dus de snoeiprincipes leren kennen niet de tekening bekijken’.

Je kan ook mijn snoeigids eens nalezen…

Eén belangrijk aandachtspunt: sommige planten zijn niet of niet altijd zelfbestuivend en vergen het aanplanten van bestuivers  (onder meer appel, peer, pruim, kers, okkernoten,…) maar daar bestaan eenvoudige bestuivingstabellen voor. Indien je toch twijfelt, kan de boomkweker je helpen. Kleinfruit is zowiezo zelfbestuivend (op kiwibessen na).

Veel werk

Vervang een stuk gazon door een pluktuin vol fruit, en je zult snel vaststellen dat een fruittuin minder tijd vergt dan het wekelijkse grasmaaien. Veel planten vergen minder dan een kwartier aandacht per jaar per plant (aalbes, blauwe bes, kruisbes, framboos), zonder het oogsten mee te tellen, maar dat is niet direct werk volgens mij.
Als je écht veel werk wilt hebben in jouw tuin, leg dan een moestuin aan. Als je wilt oogsten uit je tuin vanuit je luie zetel, plant dan fruit aan.

Lelijk fruit

Keert je maag om wanneer je terugdenkt aan de miezerige appels van nonkel Sjarel, vol schurftplekken en rotte plekken? Of heb je een trauma opgelopen toen je een wormpje in de frambozen van tante Jenny zag rondkruipen?
Vind je dat die blinkende appels uit de supermarkt er appetijtelijker uitzien? Je beseft toch dat boer Teun heel wat chemische bestrijdingsmiddelen aanwendt om die appels en peren zo te laten blinken? Wist je dat veel rassen ook op kleur en grootte worden geselecteerd, zodat je in de winkel appels krijgt voorgeschoteld alsof ze geproduceerd zijn op een draaibank en daarna keurig geverfd/gelakt? Dat garandeert nog geen goede smaak…

Het zijn vooral appels en peren die er minder steriel uitzien bij eigen kweek. Maar zelfs dat kan je ten dele  voorkomen door correct te snoeien en de juiste (ziekteresistente) rassen aan te wenden in je tuin. Als algemene regel moet je de appel- en perenrassen die je in de winkel vindt niet aanplanten. Die rassen zijn ofwel niet geschikt voor ons klimaat of alleen in stand te houden door veelvoudig sproeien. Als je (oude) ziekteresistente rassen aanschaft kan je ook zonder sproeien (redelijk) goed uitziend fruit bekomen. Er bestaan ook heel wat nieuwe resistente rassen.

Is dat wel even lekker als het fruit in de winkel?

Als je alleen mango, papaya en doerians lust, moet je geen fruit in je tuin zetten, maar je fruit blijven kopen in de supermarkt (of voor die Doerian naar Thailand vliegen).
Voor minder exotisch fruit geldt dat fruit dat bij volle rijping wordt geplukt op zijn best is. Vaak is het fruit dat je in de winkel aankoopt een ietsje vroeger geplukt en artificieel nagerijpt (met ethyleengas). Proef eens een verse pruim, rijp van de boom en stel uw oordeel bij.
Bij commercieel fruit zijn de houdbaarheid en transporteerbaarheid belangrijke criteria bij de rasselectie. In onze tuinen zijn vooral smaak en ziekteresistentie van tel. Je hoort mij niet klagen over mijn eerste appeloogst (drie rassen, die alle drie uitstekend smaken).

Nog niet overtuigd? Eén van mijn aardbeirassen (‘Lambada’) overtreft de courante commerciële rassen in smaaktesten bij het publiek. Maar de aardbeien zien er wat minder mooi uit qua vorm, zijn iets zachter en minder lang houdbaar. De planten zijn ook iets minder productief. Dus wordt dit ras weinig of niet geteeld in de commerciële tuinbouw, en zo kan je dus aardbeien kweken in je tuin die lekkerder zijn dan de aardbeien die je in de winkel vindt.
Geen plaats

Frambozen, blauwbessen en aardbeien kan je in een (ruime) pot kweken. Voor het meeste kleinfruit volstaat 1-2 m² per plant. Ik pluk nu al bijna twee maanden 300-500gr herfstframbozen per dag van een haag van 6 m frambozen. Een blauwbes levert per struik tot 5 kg blauwbessen per jaar. Een druivelaar kan je langs een paal of tegen een muur laten opklimmen en geeft je na enkele jaren 5-10 kg druiven . Je vindt dus waarschijnlijk wel een plaatsje. Zo heb ik mijn (laagstam)fruitbomen als haag aangeplant.
Een hoogstamboom vergt wat meer plaats. Maar is die sierboom nu echt zoveel mooier?

Is dat niet lelijk, net zoals een moestuin?

Een moestuin hoeft niet lelijk te zijn. Ze zijn vaak zelfs erg mooi, vooral tijdens het seizoen. Maar een fruittuin is zo goed als altijd mooi.
Schoonheid is subjectief, maar er zijn maar weinig bomen die de schoonheid van een fruitboom overtreffen: mooie bloesems in het voorjaar en ook het fruit is daarna een lust voor het oog. Ook een notelaar vormt op termijn een prachtige boom in uw tuin.
Blauwbessen vormen mooie struiken, met een opvallende bladverkleuring in de herfst (er bestaan ook enkele wintergroene rassen). Druiven, frambozen en  bramen zijn bij een correcte snoei ook als plant een lust voor het oog. Aalbessen, zwarte bessen en kruisbessen ogen minder mooi, maar kan je uit het zicht planten.

Braambes in bloei

Rot fruit is vuil en stinkt

Indien je het fruit niet plukt, valt het van de boom. En wanneer je het dan niet opruimt, gaat het rotten en stinken. En wespen aantrekken. Dus je moet wel een beetje discipline aan de dag leggen, en het niet laten rotten. Alhoewel, rottend fruit trekt niet alleen wespen, maar ook vlinders aan (vooral aurealia’s)

Niet zo lang geleden raadde iemand me het aanplanten van een notelaar af omdat het een vuile boom is: de noten vallen zowaar op de grond, samen met rottende schillen. Ik maak daar geen probleem van: ik raap de noten op en rij nadien er met het grasmachine overheen. Weg vuil.
Fruitbomen verliezen hun bladeren, maar dat doen alle bomen. Als dat écht een probleem is kan je nog altijd opteren voor een plastieken palmboom. Maar vergeet niet dat de bomen van je buurman ook hun bladeren zullen blijven verliezen, en dat deze ook in jouw tuin zullen neerdwarrelen.

Is dat niet duur?

Neen. De meeste fruitplanten zijn niet duur. Vooral niet wanneer je ze niet in een pot aankoopt in het nabije tuincentrum maar bij een boomkweker of een specialist met blote wortel, zoals het eigenlijk hoort.
Kijk ook eens naar de prijs van kleinfruit in de winkel. Bij kleinfruit overtreft de winkelwaarde van de oogst van het tweede jaar na aanplanten al lang de aankoopprijs van je plantgoed.

Ga ik niet veel te veel fruit hebben?

Dat hangt af van hoeveel je aanplant. En niets belet je om je overschotten in te vriezen, sap van te persen (of te laten persen), er confituur van te maken, de buurvrouw er een plezier mee te doen,… Desnoods bak je er een taart mee of geef je de overschot aan de kippen.
Mijn motto : liever teveel dan te weinig.

Wat raad je dan aan om te beginnen?

De hamvraag is natuurlijk, welk fruit lust je graag? Mijn pleidooi is net tonen dat een groot deel van het fruit niet zo moeilijk te kweken is. Maar als je nog twijfelt : om  te falen in de kweek van frambozen, bramen, aalbessen en kruisbessen moet je een speciaal talent hebben, de verzorging kost bovendien amper tijd. .
Informeer je alvorens plantgoed aan te schaffen, en koop je planten liever bij een boomkwekerij dan in een plantencentrum, zo heb je meer kans op vakkundig advies. Daar vind je ook de juiste, ziekteresistente rassen zodat je jaren van je plantgoed kan genieten.

Wat meer informatie over bessen in de tuin : een kort overzicht vind je hier terug. Wil je nog wat meer info? Bezoek deze site, je vindt er een schat aan informatie over alle mogelijke fruitsoorten en de teelt.

Zelf heb ik het leeuwendeel van mijn fruitbomen hier gekocht en dit is een uitstekend adres voor kleinfruit. Beiden hebben ze een catalogus vol nuttig advies…. Zelf probeer ik op termijn zowel alle fruitboomrassen als  kleinfruitrassen te beschrijven, maar dat gaat nog wel even duren alvorens ik daar klaar mee ben).